Overzicht van gesproken experts en gelezen literatuur
Als onafhankelijke functionaris luistert de Nationale Ombudsman, Reinier van Zutphen, naar de signalen en klachten van burgers over de overheid. Hij wordt benoemd door de Tweede Kamer en wordt ondersteund door een organisatie van 180 medewerkers.
• Met Jeanine Verhoef en Natalia Molina Espelata sprak ik over mijn onderzoek op meerdere momenten. Natalia las mee tijdens het schrijven van mijn eindpublicatie.
• In onze gesprekken wezen ze mij op waardevolle bronnen waaronder het werk van de Nationale Ombudsman en de Behoorlijkheidswijzer.
• Naar aanleiding van die gesprekken ben ik het boek Moreel Leiderschap van de vorige Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer gaan lezen.
• Op 12 maart 2020 mocht ik op uitnodiging een lunchlezing geven aan alle medewerkers. Na afloop gingen we in gesprek over de 4 onbegripvolle patronen die uit mijn onderzoek kwamen. De Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen was hier ook bij. Dit gesprek gaf me het laatste zetje om de onbegripvolle patronen zo concreet te benoemen.
Waag opereert als onderzoeksinstelling al 25 jaar op het kruispunt van kunst, wetenschap en technologie. Het verkent de sociale en culturele impact van nieuwe technologieën vanuit de waarden open, fair & inclusive.
• Met Job Spierings en Sander van der Waal sprak ik op meerdere momenten over mijn onderzoeksaanpak en uitkomsten. Ook lazen zij mee met (delen van) de eindpublicatie.
• Vanuit mijn onderzoek mocht ik een bijdrage leveren aan hun onderzoek voor het ministerie van Binnenlandse Zaken om overheden te helpen met het toepassen van richtlijnen voor algoritmes.
• Via hen leerde ik over het gedachtegoed van Waag en grondlegger Marleen Stikker. Ik las haar boek ‘Het internet is stuk’ en meerdere interviews met haar.
Marlies van Eck is universitair docent en onderzoeker bij eLaw – Centrum voor Recht en Digitale Technologie bij de Universiteit Leiden.
• Vrij vroeg in het begin van mijn onderzoek zag ik Marlies op Youtube. Ze gaf een college over computerbesluiten bij de Universiteit van Nederland: ‘Waarom je voor de overheid niet meer dan een nummertje bent.’ Deze vrouw zei dingen op Youtube die ik nog niet hardop durfde uit te spreken, laat staan op mijn blog schrijven. Zij vertelde dat je niet kon zien hoe de overheid beslissingen nam. Ik besloot het bij DUO uit te zoeken.
• Ik sprak haar op 10 april 2020 om de uitkomsten van mijn onderzoek en de manier waarop ik haar als bron gebruikt heb, te valideren.
• Zij bracht me in contact met...
Mark Bovens is hoogleraar Bestuurskunde bij het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht. En hij is lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in Den Haag.
• Samen met Stavros Zouridis schreef hij over de systeem-level-bureaucratie. Hun werk hielp mij mijn onderzoek naar begrip bij de digitale overheid in de juiste context te plaatsen.
• Vanuit de WRR werkte hij aan het onderzoek naar doenvermogen van burgers en hoe de overheid hierop moet inspelen. Het rapport ‘Weten is nog geen doen’ is zowel voor dit onderzoek als mijn reguliere werk bij DUO van groot belang.
• Ik sprak hem op 24 april 2020.
Henk Wijnholds is zelfstandig design strateeg. Hij werkte voor verschillende overheidsorganisaties waaronder DUO, TNO en de Belastingdienst.
• Samen met Henk ontwierp ik een framework om empathie relevant te maken voor technische ontwikkelteams. We noemen dit empathieschuld, als variant op technische schuld. In juni 2019 gaven wij hier een studentlezing over op de Willem de Kooning Academie.
Renata Verloop is zelfstandig adviseur (overheids)communicatie en participatie. En ze is hoofdredacteur van Overheid in Contact.
• Met Renata sprak ik op meerdere momenten door het onderzoek heen. Regelmatig zocht ik haar op om te sparren over mijn onderzoeksblog en hoe ik het gesprek hieromheen het beste kon voeren. Tijdens het schrijven van deze eindpublicatie heeft ze me enorm geholpen als eerste meelezer.
• Bovens, Mark, 2003, De digitale republiek, democratie en rechtsstaat in de informatiemaatschappij, Amsterdam University Press.
• Bovens, M.A.P. & S. Zouridis, 2002, Van street-level bureaucratie naar system-level bureaucratie. Over ICT, ambtelijke discretie en de democratische rechtsstaat, NJB, 77, 2 (11 januari 2002): 65-74.
• Brenninkmeijer, Alex, ‘Moreel Leiderschap’ 2019, Prometheus.
• Brown, Brene, 2018. Dare to lead, Ebury Digital.
• Devisch, Ignaas, 2017, Het empatisch teveel, op naar een werkbare onverschilligheid, De bezige bij.
• Dienst Publiek en Communicatie, Trendrapport 2019.
• Haring, Bas, e.a., Essay Estafette, reflecties op de toekomst van de digitale overheid, Ministerie van Binnenlandse Zaken.
• Hendriks, Ton, 2013, Beeldspraak, fotografie als visuele communicatie, Van Duuren Media.
• Monteiro, Mike, 2019, Ruined by design. How designers destroyed the world and what we can do to fix it, Uitgave in eigen beheer.
• Raad van State, Ongevraagd advies over de effecten van de digitalisering voor de rechtsstatelijke verhoudingen, 31 augustus 2018.
• Reframing studio, 2011, A vision on public service design. Reframing the relation between citizen and government, Ministerie van Binnenlandse Zaken
• Pope, Richard, Power, design and possibilities, 23 november 2016.
• Schon, Donald, 1991, Reflective practitioner, How professionals think in action, Taylor & Francis Ltd.
• Stikker, Marleen, 2019, Het internet is stuk. Maar we kunnen het maken, De Geus.
• Tjeenk Willink, Herman, 2018, Groter denken, kleiner doen, een oproep, Uitgeverij Prometheus.
• van Eck, M. (2018). Geautomatiseerde ketenbesluiten & rechtsbescherming: Een onderzoek naar de praktijk van geautomatiseerde ketenbesluiten over een financieel belang in relatie tot rechtsbescherming.
• Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, 2017, Weten is nog geen doen, een realistisch perspectief op zelfredzaamheid.
